Өчигдөр зургаан хоёрын тоо давхацсан ер бусын өдөр хэмээн манайхан цахим сүлжээгээр нэг бахархан, сүсэглэн давлагаалав. Харин энэ өдрийг түүхэнд хараар бичигдэн үлдэх болно гэж дэлхийн удирдагчид үзэж байна. Учир нь энэ өдөр ОХУ-ын Ерөнхийлөгч Владимир Путин Украины салан тусгаарлагчдын хоёр бүс нутаг болох Бүгд найрамдах Донецк ард улс, Бүгд найрамдах Луганск ард улсыг хүлээн зөвшөөрч, улмаар энэ хоёр улстай найрамдал, хамтын ажиллагаа, тусламжийн гэрээнд гарын үсэг зуржээ. Энэ шийдвэр гарснаас хэдхэн цагийн дараа Донецк, Луганскт Оросын танк, хуягт тээвэрлэгчид нэвтэрсэн байна. Үүнийгээ энхийг сахиулах үйл ажиллагаа гэж нэрлэсэн аж. Уг үйл явдалтай холбогдуулан НҮБ-ын Аюулгүйн зөвлөл яаралтай хуралдан, ОХУ-ыг буруушаасан бол барууны орнууд тус улсын эсрэг хориг арга хэмжээ авч эхлэв. Харин ОХУ Украины хорлон сүйтгэгчид тус улсын хил рүү халдан довтолж, нэвтрэхийг завдсан гэж мэдэгдсэн юм.
Одоогийн мөргөлдөөний үндэс нь 2014 оны гуравдугаар сард ОХУ Украины Крым мужийг өөртөө нэгтгэснээс эхтэй. Энэ нь ОХУ-ыг барууны орнуудтай хагаралдахад хүргэж, Европын холбоо, АНУ-ын зүгээс Оросын эсрэг өргөн хэмжээний хориг арга хэмжээ авах болсон юм. Үүнээс нэг сарын дараа гол төлөв орос хэлээр ярьдаг Донбасс дахь Оросын дэмжлэгтэй босогчид Донецк, Луганск мужуудыг булаан авсан юм. Украины Ерөнхийлөгч Зеленский энх тайван тогтооно хэмээн засгийн эрхэнд гарч, улмаар өнгөрсөн 2020 оны долдугаар сард гал зогсоох хэлэлцээрт гарын үсэг зурсан. Гэвч үүний дараа хоёр тал бие биеэ дээрх гал зогсоох хэлэлцээрийг зөрчсөн гэж буруутгасаар иржээ. Жилийн өмнөөс ОХУ Украины хил орчимд цэрэг, техник асар ихээр төвлөрүүлж эхэлсэн юм. Энэ нөхцөл байдал хурцадсаар ийнхүү салан тусгаарлагчдын хоёр бүс нутгийг ОХУ хүлээн зөвшөөрч, хамгаалалтдаа авав.
Энэ үйл явц өнөөдөр гэнэт бий болчихоогүй. Шинэ зуун гарснаас хойш Украины ард түмэн хоёр тийш зүтгэсэн юм. Тухайлбал, 2004 оны ерөнхийлөгчийн сонгуулиар ОХУ-тай найрсаг харилцаатай Виктор Янукович ялсан боловч Европын холбоонд талтай Виктор Ющенког дэмжсэн олон түмэн “Улбар шар хувьсгал” хэмээгдсэн их жагсаал, цуглааныг үүсгэснээр дахин сонгууль явуулахад хүрч байв. Дахин сонгуулиар Ющенко ялалт байгуулж 2005 оны эхнээс ерөнхийлөгч болсон. Гэвч ОХУ шатдаг хийн нийлүүлэлтээрээ хавчих зэрэг Украины шинэ удирдлагын эсрэг бодлого явуулж эхэлснээр 2010 онд Виктор Янукович Ерөнхийлөгчөөр сонгогдсон юм. 2013 оны 11-р сард Янукович Украин-Европын холбооны хамтран ажиллах гэрээг цуцалж, харин ОХУ-аас их хэмжээний зээл хөнгөлөлттэй авахаар болжээ. Энэ шийдвэрээс болж, украин-орос, баруун-зүүн нутгийнхны эрх ашиг дахин зөрчилдөж эхэлсэн билээ. 2014 оны хоёрдугаар сард Янукович аргагүйдэн Орост дүрвэж, жагсагчид төрийн эрхэнд гарсан юм. Гэвч орос үндэстэн олонхи байдаг Крым, Севастопольд Украинаас салан тусгаарлаж, ОХУ-д нэгдэх үйл явц өрнөж, дорнод хязгаарын Донецк, Луганск мужид нь мөн ижил зорилготой дайн, мөргөлдөөн гарах болсон.
Орос, Украины мөргөлдөөн, сөргөлдөөний уг үндэс товчхондоо ийм. Дотоодын хямрал тэмцэл, ялангуяа лидерүүдийнх нь үзэл баримтлалын зөрүү, эрх ашгийн огтлолцол улс үндэстнээ ийн хагаралд хүргэж, монголчуудын ярьдгаар хөндлөнгийн хүний идэш болгож байгаа гэлтэй. “Олгой хагаравч тогоондоо” гэдэг энэ юм. Украины энэ асуудал сургамжтай, бас эмгэнэлтэй түүх болж үлдэх биз. Эцэст нь өгүүлэхэд монголчууд бид газар нутгийн бүрэн бүтэн байдлаа хөрш улс орнуудаараа бүрэн хүлээн зөвшөөрүүлсэн, хил хязгаарын ямар ч маргаангүй нь өвөг дээдсийн маань гавьяа билээ. Тэднийхээ үлдээсэн нутаг дээр бид эв түнжингүй, эе зохицолгүй, толхилцож, түлхэлцэж, хагарч, талцаж, дураараа дургиж, дунд чөмгөөрөө жиргэж суугаа улс.
