1972 оны 06-р сарын 08-ны өдөр Хойд Вьетнамчуудад эзлэгдээд байсан Зүүн Өмнөд Вьетнамын Тай Нин /Tây Ninh/ аймгийн Тран Бан /Trảng Bàng/ хэмээх хотыг Өмнөд Вьетнамын нисэх онгоцууд напалм /napalm/ хэмээх галт бөмбөгөөр бөмбөгджээ. Энэ үед зам дээр гүйж яваа бөмбөгдөлтөнд өртсөн хүүхдүүдийн дунд нуруундаа маш их түлэгдэлт, гэмтэл авсан нэгэн охин нүцгэн уйлж, орилон гүйж яваа зургийг Ассошиэйтед Прессийн /Associated Press/ гэрэл зурагчин Ник Ут /Nick Ut/ өөрийн камерт буулгажээ. Тус гэрэл зураг нь 1972 онд хэвлэлд “The Terror of War” буюу “Дайны аймшиг” нэртэй нийтлэгдэж маш олон хүний анхаарлыг татаж, дайны аюул занал, айдас түгшүүрийг олон хүмүүст бодитоор харуулж чадсан бөгөөд 1973 онд Пулитцерийн шагналыг Халуун цэгт авсан фото зураг /Spot News Photography/ төрөлд шилдэгээр шалгаран авч байжээ.
Энэхүү зурган дээр гол дүр болсон охин бол түүхэнд “napalm girl” буюу “галт бөмбөгийн охин” гэх нэрээр үлдсэн Фан Тхи Ким Фук /Phan Thi Kim Phuc/ байсан юм.
Тэр өдөр 9 настай Ким Фук хэсэг дүрвэгсдийн хамт Өмнөд Вьетнамын цэргүүдийн хамгаалалтанд байсан Каодэй /Caodai/ сүмд орогнож байсан боловч Өмнөд Вьетнамын агаарын хүчнийхэн дайснууд хэмээн андууран довтолж napalm хэмээх ерөнхий нэртэй, целсийн 800-1,200 хэмийн халуун үүсгэн дэлбэрдэг гелийн бөмбөг хаяжээ. Бөмбөгдөлтөнд Ким Фукийн хоёр үеэл болоод хамт байсан өөр хоёр ч иргэн амь үрэгджээ. Харин Ким Фукийн бүх хувцас нь шатаж тэрээр гуравдугаар зэргийн түлэгдэлт авчээ. Тэгээд Өмнөд Вьетнамын цэргүүдийн хамгаалалт дор аюултай бүсээс зугтаж байх үед нь Ник Ут зургийг дарсан бөгөөд тухайн зураг Вьетнамын дайныг хамгийн аймшигтайгаар харуулсан зургуудын нэг болсон юм.
Ким Фук олон жилийн дараа өгсөн ярилцлагадаа яг тухайн зургийг авахуулах үедээ /Nóng quá, nóng quá/ буюу “маш халуун, маш халуун” хэмээн орилж байсан гэж хэлжээ.
Нью Йорк Таймсийн редакторууд нүцгэн хүүхэд бүхий уг зургийг нийтлэх эсэхдээ эргэлзэж байсан ч эцэст нь нийтлэхээр шийджээ. Тэд маргааш өдөр нь эхний нүүрэндээ бага зэрэг тайрсан зургийг тавьсан юм. Дараа жил нь дэлхийн мэдээний хамгийн шилдэг зураг болж шагнагдсан.
Гэрэл зургийг дарсны дараа Ут зурагчин Ким Фук болон бусад шархадсан хүүхдүүдийг Сайгон /Одоогийн Хо Ши Мин хот/ дахь Барскийн /Barsky/ эмнэлэгт хүргэсэн бөгөөд Фукийн түлэгдэлт маш хүнд байсан тул шархаа дааж гарах эсэх нь эргэлзээтэй байжээ. Гэвч охин 14 сар эмнэлэгт хэвтэн 17 удаагийн арьс шилжүүлэн суулгах гэх мэт, мэс засал хийлгэсний эцэст гэртээ харьж чадсан юм. Түүний эхэн үеийн хэд хэдэн мэс заслыг Финландын пластик мэс засалч Аарне Ринтала /Aarne Rintala/ хийсэн байна. Тэгэхдээ Ким Фук 1982 онд баруун Германы Ludwigshafen тусгай зориулалтын эмнэлэгт эмчлүүлсний дараа л бүрэн зөв хөдлөж чаддаг болжээ.
Зурагчин Ким Фукийг Сайгоноос явтал байнга уулзаж байсан ба одоо ч тэд 7 хоног бүр утсаар ярьдаг байна.
1972 онд сонинд гарсан зургийг харсан АНУ-ын ерөнхийлөгч Никсон /Richard Nixon/ өөрийн тамгын газрын дарга Халдемантай /H. R. Haldeman/ ярьж байгаа аудио бичлэгт Никсон “Би энэ зургийг зассан болов уу? гэж бодож байна” гэсэн байж. Үүнийг уншсан Ут ихэд унтууцсан бөгөөд “Ерөнхийлөгч Никсоны эргэлзээнд хэлэхэд, миний болоод бусад хүмүүсийн хувьд энэ зураг илүү бодит болох боломжгүй байсан юм. Энэ зураг бол Вьетнамын дайнтай адил бодит юм шүү. Миний буулгасан “Вьетнамын дайны аймшиг”-ийг засах шаардлагагүй. Айж сандарсан бяцхан охин одоо ч амьд байгаа бөгөөд өнөөдөр тэр гэрэл зургийн жинхэнэ болохыг гэрчлэн оршиж байна. Ким Фукийн нэг хоромыг буулгасан энэ зургийн эргэн тойронг би хэзээ ч мартахгүй. Эцэст нь энэ зураг бидний хоёулангийх нь амьдралыг өөрчилсөн юм” хэмээн өгүүлжээ.
Ким Фук нь 1963-1975 онуудад Өмнөд Вьетнамын иргэншилтэй байсан бол 1975-1997 он хүртэл Вьетнам улсын иргэний статустай байсан. Харин 1997 оноос өнөөг хүртэл Канадын иргэншилтэй амьдарч байгаа юм.
Фукийг анагаахын чиглэлээр сурч байхад Вьетнамын комунист засгийн газар сургуулиас нь гаргаж суртал ухуулгад ашиглаж байсан ба тэрээр амиа хорлох тухай ч бодож байв. Харин 1986 онд Кубад үргэлжлүүлэн сурах боломж олдсон бөгөөд тэнд сурч байхдаа /University of Havana/ ирээдүйн хань Буй Хуй Тоантай /Bui Huy Toan/ танилцжээ. Тэд 1992 онд гэрлээд Москвад бал сараа тэмдэглэх гэж явах замдаа нисэх онгоц цэнэглэхээр буусан Канадын Ньюфаундленд мужийн Гандер /Gander, Newfoundland/ хотд онгоцноос буун Канад улсаас улс төрийн орогнол хүсчээ. Хосууд одоо Онтарио мужийн Аякс /Ajax/ хотд хоёр хүүхдийн хамт амьдардаг.
1997 онд тэрээр АНУ-д анхны Ким Фукийн санг дайнд нэрвэгдсэн хүүхдүүдэд эмнэлгийн болон сэтгэлзүйн туслалцаа үзүүлэх зорилгоор байгуулжээ. Удалгүй өөр олон ижил нэртэй сангууд энд тэнд байгуулагдан “Kim Phúc Foundation International” байгууллагын дор нэгджээ. Сангийн хүрээнд олон радиогийн нэвтрүүлэг болон бусад дайны хохирогчдод сэтгэл зүйн дэм, урам өгөх нэвтрүүлгүүд хийж байснаас гадна 2003 онд Иракийн дайны үеэр бөмбөгдөлтөнд хоёр гараа алдсан Али Аббасыг /Ali Abbas/ Канадад эмчлүүлсэн гэх мэт буяны ажлууд зохион байгуулсан.
Ким Фук ЮНЕСКО-ийн сайн санааны элчээр ажилладаг бөгөөд түүний хамтын ажиллагааг үнэлж 2019 оны 02-р сарын 11-нд Дрездений энх тайвны шагналаар /Dresden Peace Prize/ шагнажээ.
Нэгэн олонд танигдсан зурагны түүх, түүхийн эзний амьдрал ийн өрнөжээ.
Үргэлжлүүлж унших
